"Debian Sarge Kurulum Rehberi" sayfasının sürümleri arasındaki fark

Debian Türkiye sitesinden

 
(Aynı kullanıcıdan bir ara revizyon gösterilmiyor)
2. satır: 2. satır:
  
  
== Bölüm 1 : Kurulum Öncesi ==
+
== Kurulum Öncesi ==
  
  
15. satır: 15. satır:
  
  
== Bölüm 2 : Temel Kurulum ==
+
== Temel Kurulum ==
  
  
117. satır: 117. satır:
  
  
Bölüm 3 : İnternet Üzerinden Grafik Ortamın Kurulumu (Gnome Masaüstü)
+
== İnternet Üzerinden Grafik Ortamın Kurulumu (Gnome Masaüstü) ==
 +
 
  
 
Root kullanıcısı ile giriş yaparak (Şifre girilirken ekranda birşeyler gözükmeyecek, bu sizi yanıltmasın) aşağıdaki resimdeki işlemleri yapmanızı tavsiye ediyorum. Böylece internetten indirilecek her paketi farklı bir harddisk bölümünde tutacağız. Kısaca aşağıdaki işlemleri anlatırsak: İnternetten apt-get sistemi ile indirilen paketler /var/cache/apt/archives/ dizini altında tutulurlar. Bu yoldaki archives dizinini siliyoruz. Farklı bir disk bölümünü bağladığımız /mnt/yedek yolu altına archives isimli bir dizin oluşturuyoruz. Daha sonra /var/cache/apt dizini altına yeni oluşturduğumuz dizinin sembolik bağını oluşturuyoruz. Dikkat ederseniz ls -al ile baktığımızda dizin farklı bir yeri gösteriyor. Artık bu dizin altında oluşturulan her dosya farklı bir disk bölümünde tutulacak.
 
Root kullanıcısı ile giriş yaparak (Şifre girilirken ekranda birşeyler gözükmeyecek, bu sizi yanıltmasın) aşağıdaki resimdeki işlemleri yapmanızı tavsiye ediyorum. Böylece internetten indirilecek her paketi farklı bir harddisk bölümünde tutacağız. Kısaca aşağıdaki işlemleri anlatırsak: İnternetten apt-get sistemi ile indirilen paketler /var/cache/apt/archives/ dizini altında tutulurlar. Bu yoldaki archives dizinini siliyoruz. Farklı bir disk bölümünü bağladığımız /mnt/yedek yolu altına archives isimli bir dizin oluşturuyoruz. Daha sonra /var/cache/apt dizini altına yeni oluşturduğumuz dizinin sembolik bağını oluşturuyoruz. Dikkat ederseniz ls -al ile baktığımızda dizin farklı bir yeri gösteriyor. Artık bu dizin altında oluşturulan her dosya farklı bir disk bölümünde tutulacak.
160. satır: 161. satır:
  
  
== Bölüm 4 : Gnome Masaüstü Ortamının Özelleştirilmesi ==
+
== Gnome Masaüstü Ortamının Özelleştirilmesi ==
  
  
189. satır: 190. satır:
  
  
 
+
== Tavsiye Ettiğim Ayarlamalar ==
 
+
 
+
 
+
 
+
== Bölüm 5 : Tavsiye Ettiğim Ayarlamalar ==
+
  
  
215. satır: 211. satır:
  
  
 
+
== Tavsiye Ettiğim Uygulamalar ==
 
+
 
+
 
+
 
+
==  
+
Bölüm 6 : Tavsiye Ettiğim Uygulamalar ==
+
  
  
264. satır: 254. satır:
  
  
== Bölüm 7 : Ekler ==
+
== Ekler ==
 
+
 
+
  
 
Belgede yazılanların uygulanıp uygulanmaması tamamen uygulayan kişinin sorumluluğundadır. Belgede bahsedilenlerin uygulanması sonucu ortaya çıkabilecek hertürlü zarardan yazar sorumlu tutulamaz. Belge GNU Özgür Belgeleme Lisansının http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde yer alan son sürümdeki lisans içeriğine bağlı kalmak koşulu ile aynen yada kısmen dağıtılabilir, yayınlanabilir.
 
Belgede yazılanların uygulanıp uygulanmaması tamamen uygulayan kişinin sorumluluğundadır. Belgede bahsedilenlerin uygulanması sonucu ortaya çıkabilecek hertürlü zarardan yazar sorumlu tutulamaz. Belge GNU Özgür Belgeleme Lisansının http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde yer alan son sürümdeki lisans içeriğine bağlı kalmak koşulu ile aynen yada kısmen dağıtılabilir, yayınlanabilir.

21:27, 14 Nisan 2008 itibarı ile sayfanın şu anki hâli

Engin Kuzu tarafından hazırlanan Debian Gnu/Linux Kurulum Rehberinde, Debian Gnu/Linux kurulumu uzman (expert) modda adım adım ekran görüntüleri ile ele alınıyor. Ayrıca belgede herkesin ihtiyacı olan önemli bazı uygulamaların kurulumu ve kullanımı ile ilgili bilgilere de yer veriliyor.


Kurulum Öncesi

Hep beraber kar amacı gütmeyen bir dağıtım olan Debian'ı kuracağız. Debian, apt-get sistemi, geniş paket arşivi ve hızlı güncellenmesi ile daha önceden birçok kullanıcının duyup merak ettiği ama kurulumunun zor olduğu gerekçesiyle pek denenmemiş bir dağıtım olabilir. Burada ekran görüntüleri ile adım adım anlatacağım kurulum rehberi zannedersem birçok kullanıcı için yeterli olacaktır. Bu belge eksiksiz bir Debian kurulum rehberi olma iddası taşımamaktadır. Diğer Türkçe belgeler için: Belge-1 ve Belge-2 adreslerine başvurulabilir.

Eminim ki bu rehber birçok kullanıcıya hitap edecektir. Bunlar daha önce Windows kullanmış ve Linux'u denemek isteyen kullanıcılar olabileceği gibi diğer Linux dağıtımlarını kullanıp Debian'ı tanımak isteyen kullanıcılar da olabilir. Daha önce Linux ile tanışmamış kullanıcılara bir fikir sahibi olmaları amacıyla live-cd denilen, kurulmadan sadece cdlerden açılış yaparak kullanılabilen dağıtımları denemelerini ve kendileri için yeni olan bu sistemi biraz tanımalarını istiyorum. Bunlar Pardus, Knoppix (Debian tabanlı, KDE ile açılmakta) ve Gnoppix (Ubuntu tabanlı, Gnome ile açılmakta) dağıtımları olabilir.

Kurulumu küçük bir cd ile yapacak ve diğer birçok paket için internet bağlantısını kullanacağız. Öncelikle http://cdimage.debian.org/pub/cdimage-testing/daily/i386/current/ adresinden 105Mbytelık sarge-i386-netinst.iso isimli dosyayı indirip cdye yazacağız. Bu cd intel ve uyumlu 32 işlemcili platformlar içindir. Debian şu anda resmi olarak 11 farklı işlemci mimarisini desteklemektedir. Buna Amd 64 bit mimarisi de dahildir. Bu küçük cd bizim temel debian kurulumumuzu yapmamızı sağlayacak. İçinde 2.4 ve 2.6 serisi iki tane linux çekirdeği ve bazı konsol araçları bulunmakta. Yani bu cd bizim grafik ortama geçmemiz için gerekli paketleri içermemekte. Bu nedenle kurulumdan sonra hızlı bir internet bağlantınızın olması, gerekli diğer paketlerin kurulumu için önemli. İnternet bağlantısı olmayan kullanıcılar Debian Gnu/Linux Sarge 3.1'e ait olan 14 cdlik iso dosyalarından ilk 2 cdsini edinmeleri genel ihtiyaçları açısından yeterlidir. Bu durumda bu rehber birçok yönü ile aynen geçerli olacaktır. Gerekli iso dosyasını cdye yazdığınızı varsayarak kurulumu anlatmaya başlıyorum.



Temel Kurulum

Karşımıza gelen ilk ekran aşağıdaki gibi olacak.

D03.gif

İsterseniz Enter ile hemen geçebilirsiniz. Bence F1 tuşuna bir basalım, bakalım neler var.

D04.gif

Ben kontrolün daha çok benim yani kullanıcının tarafında olmasını seviyorum. Bu nedenle expert26 ile kuruluma başlayacağım. Daha iyi bir donanım desteği için 2.6 çekirdek tercihim. Aslında bu yeni başlayanlar için can sıkıcı olabilir. Bu nedenle linux26 yazarak da başlayabilirsiniz. Bu durumda da bu belge aynen geçerli olacaktır, sadece bazı soruları görmeyeceksiniz hepsi bu. Çekirdek yüklenip çalışmaya başladıktan sonra (hani birsürü yazı hızlıca akıyor ya işte onlar) karşımıza aşağıda olduğu gibi Debian kurulum yazılımının ana ekranı gelecek.

D06.gif

Buradaki işlemleri sıra ile yukarıdan aşağıya doğru gerçekleştireceğiz. İlk aşama dil seçimi. "Choose language" seçili iken Enter yapıyoruz, Page Up / Page Down tuşları ve yön tuşları ile "Turkish - Türkçe" yi bulup seçiyoruz.

D07.gif

Artık kurulum ekranı Türkçe oldu.

D08.gif

Buraları biraz hızlı geçiyorum. Ülkelerden Türkiye'yi buluyoruz. Klavye düzeninde klavye tipini "PC tipinde" düzeni Türkçe Q seçiyoruz. Daha sonra "CD-ROM'u algıla ve bağla" yı seçiyoruz. CD-ROM'a ulaşmak için özel bir çekirdek modülü (yani sürücü) gerekiyor ise buradan seçebiliriz, genelde "Devam" ile ilerleyin. Bundan sonra "Modül parametreleri sorulsun mu?" şeklindeki soruya "Hayır" cevabını veriyoruz. Eğer taşınabilir bir bilgisayara ve PCMCIA yuvasından bağlı bir ethernet kartına sahipseniz "PC kart servisleri başlatılsın mı?" sorusuna "Evet" şeklinde cevap verin, aksi takdirde "Hayır" ile devam ediyoruz. "Bazı modüller yüklenemiyor" mesajına "Devam" diyoruz. Daha sonra CDROM'u bağlayıp içeriğini tarayacak. Karşımıza bulduğu cd ile ilgili aşağıdaki ekranı getirecek.

D19.gif

Devam ediyoruz. "Kurulum bileşenlerini CD'den yükle" yi seçiyoruz. Özel bir isteğiniz yoksa hiçbirşeyi değiştirmeden devam ediyoruz. Bundan sonra kurulum ekranımız biraz değişmiş olmalı.

D23.gif

Ağ donanımı yapılandırmamızı yapalım, doğru şekilde yapmaya özen gösterelim, nede olsa daha sonra internete bağlanacağız. Önce "Ag donanımını algıla" yı seçiyoruz. Daha sonra "Ağı yapılandır" ı seçeceğiz.

D29.gif

Şimdi biraz evdeki ağımdan söz edeyim. 4 ethernet çıkışlı bir adsl modemim var. Benim bilgisayarım da diğer bilgisayarlar gibi modeme ethernet ile bağlı, bu ayrıca 4 makinanın birbiri ile iletişim kurduğu küçük bir ev ağı. Bu nedenle ayarları doğru yapmam diğer makinalara ulaşmam ve internete çıkmam için gerekli. İlk soru yukarıdaki resimde olduğu gibi DHCP kullanıp kullanmayacağım. Ayrıca, modem ip dağıtan bir dhcp sunucusu, fakat bunu kullanmak istemiyorum. Çünkü çok yavaş çalışıyor. Soruya "Hayır" diyorum ve tüm ayarları ben elle gireceğim. Sırayla tüm soruları yanıtlıyorum. Son olarak aşağıdaki gibi ayarların doğruluğunu "Evet" ile onaylıyorum. Benim ağım ve modemim için aşağıdaki bilgiler sorun yaratmayacaktır.

D34.gif

Makine adı ve alan adı bölümlerine hiç dokunmadan ilerliyorum. Karşımıza en önemli adımlardan biri olan "Diskleri bölümle" aşaması geliyor. Aman dikkat edelim, verilerimiz önemlidir! İlerliyoruz, dosya sistemleri incelendikten sonra karşımıza gelen "Bölümleme yöntemi" bölümünden "Bölümleme tablosunu elle düzenle" yi seçiyoruz. Karşımıza aşağıdaki gibi bir ekran geliyor ve diskimizde var olan bölümleri listeliyor.

D43.gif

Bu aşamada bölümleme hakkında bazı temel bilgileri vermeyi uygun görüyorum. Daha sonra kuruluma devam edeceğiz. Bir harddisk tek bir bölüm olarak kullanılabileceği gibi birkaç parçaya da ayrılabilir. Özellikle birden fazla işletim sistemi kullanacaksanız bu kaçınılmazdır. Bir harddisk en çok 4 tane birincil bölüme sahip olabilir. Bu harddiski 4 den fazla parçaya ayıramayacağımız anlamına gelir. Fakat birincil bölümlerden biri özel bir amaçla kullanılarak içinde birçok mantıksal bölümün bulunabileceği şekilde kullanılabilirler. Bu şekilde disk istenen büyüklüklerde istenen sayıda parçaya ayrılabilir. 3 birincil bölüm 3 farklı windows işletim sistemi için, son birincil bölüm de içinde birçok mantıksal bölümü barındıracak şekilde düzenlenebilir. Bu mantıksal bölümlere de istenen sayıda linux işletim sistemi kurulabilir, verilerin yedeklenebileceği başka bölümler de oluşturulabilir. Birincil bölümler Windows işletim sistemlerinin açılması için şarttır. Yoksa bir windows işletim sistemi mantıksal bir bölüme (birincil olmayan) tamamen kurulamaz. Linux için böyle bir şart yoktur. Linux mantıksal bir bölüme de kurulabilir, daha çok bu tercih edilir. Dosya sistemi olarak en çok ext3 tercih edilmektedir.

Ayrıca Linux için 2.6 serisi çekirdeklerde zorunlu olmamakla beraber swap denilen sanal bellek alanı ayrılmalıdır. Eğer belleğiniz benim makinamdaki gibi asla dolmayacak kadar büyük ise swap kullanmak gerekmeyebilir. (1Gbyte belleğimin genelde 100-160 Mbyte kadarı dolu olmakta) Gnome masaüstü ortamı için 128 Mbyte yeterli iken KDE için 256Mbyte tavsiye edilmektedir. 512Mbyte ve üstü belleğe sahipseniz swap gerekmeyebilir. Fakat daha düşük belleğiniz var ise 512Mbytelık bir swap bölüm oluşturmanızı tavsiye ediyorum. Unutmamanız gereken gerçek belleğiniz dolduğunda linux gerekli bellek ihtiyacı için bu swap alanı kullanacaktır. Swap kullanmak zorunluluktan kaynaklanır yoksa uygulamalarınız açılmayabilir. Swap harddiskte bulunduğundan bunu kullanmak makinanızı yavaşlatacaktır, tabii bu hiç olmamasından daha iyidir.

Harddiskler mekanik prensiplerle çalışmaktadırlar. Okuma/Yazma kafası diskin en dışını okurken en içteki bölüme göre genelde iki kat daha hızlı okur ve yazar. Bu bize Fizik derslerinde verilen açısal yol ve açısal hız kavramları ile alakalıdır. Buradan çıkarılacak sonuç şudur: Eğer diske işletim sistemi kuracaksanız bunu ilk oluşturduğunuz disk bölümlerden birine kurun. Bu bölümler daha hızlı çalışırlar. Sonraki bölümlerimizde ise genelde diğer verilerimizi tutarız.

Linux için bir bölümünüzü feda etmelisiniz yada bölüm oluşturulmamış boş bir alana ext3 ve swap (takas) bölümleri oluşturabilirsiniz. Bunlar mümkün değilse ücretli bir yazılım olan Partition Magic ile bir bölümü küçülterek linux kurulumu için yeterli olacak alanı açabilirsiniz. Kurulum için 3Gbyte lık bir alan fazlasıyla yeterli olacaktır. Ben 120Gbyte gibi nispeten bol bir alana sahip olduğum için 6Gbyte bir alan ayırdım ve şu andaki kullanımım 2.3Gbyte seviyesinde. Bu alana internetten indirdiğim deb uzantılı paketler dahil değil.

D50.gif

Linux kuracağımız bölümü seçiyoruz. Yukarıdaki resimde olduğu gibi "Nasıl kullanılacağı" -> "Ext3", "Bağlama noktası" -> "/", "Bölümü biçimlendir" -> "evet, biçimle" bilgileri seçilecek ve "Bölüm ayarlandı" seçilerek işlem tamamlanacak. Son olarak ben aşağıdaki resimde olduğu gibi bir şekle getirdim.

D54.gif

/home dosya sistemi kullanıcının işletim sistemi altındaki masaüstünün ve çalıştırdığı tüm programların ayarlarının bulunduğu dizindir. Bu dosya sisteminin farklı bir bölümde olmasının büyük faydaları vardır. Böylece Debian'ı yeniden kurmaya karar verirseniz hiçbirşeyi yedeklemenize gerek kalmaz. Kurulumdan sonra /home dosya sisteminiz bağlandığında tüm ayarlarınız kaybolmadan yine karşınızda olacaktır. Ayrıca internetten indireceğimiz deb uzantılı paketleri yedeklemek amacıyla /mnt/yedek yoluna sahip bir bölüm daha bulunmakta. Bu benzer mantıkla yeniden debian kurmaya karar verirseniz internetten indirdiğimiz paketlerin yedeklerini bu bölümde tutacağım. "Bölümlendirmeyi bitir ve değişiklikleri diske kaydet" i seçiyoruz. "Değişiklikler diske kaydedilsin mi?" uyarısına "Evet" diyoruz. Bu adım ile diske yapılan tüm işlemler yazılıyor ve bölümler formatlanıyor. Bu adımı uygulamadan makinayı kapatırsanız hiçbir işlem yapılmamış olacaktır. Bu aşama da bittiğine göre "Temel sistemi kur" adımına geldik. Burada hiçbir işlem yapmayacağız. Temel paketler kurulacak, fazla bir zaman almayacaktır. Sadece aşağıdaki resimde olduğu gibi kurulacak olan kernel bize sorulacak, biz de en güncel olanını seçeceğiz.

D59.gif

Bu işlem de tamamlandığında GRUB önyükleyiciyi kuracağız. Önyükleyicinin kurulumu düzgün yapılmazsa kurduğumuz işletim sistemine açılışta erişemeyebiliriz. Karşımıza "GRUB önyükleyici ana önyükleme kaydına (MBR) kurulsun mu?" şeklinde bir soru gelecek. Önyükleyici MBR ye kurulursa açılışta önümüze Linux, Windows ... seçebileceğimiz bir ekran gelecektir. Tek kötü yanı üstüne bir windows kurulumu yapacak olursanız windows bu uygulamacığı size soru sormadan silecektir. Bir anlamda Linux'a erişmek mümkün olmayacaktır. Bu olduğunda GRUB önyükleyiciyi tamir etmeniz gerekecektir. Bunu Knoppix gibi bir live-cd ile sistemi açarak yapabilirsiniz. Yoksa linux bölümün uçması gibi bir durum sözkonusu değildir. Soruya "Evet" diyoruz, "Kurulumu bitir" i seçiyoruz.

D62.gif

Şu anda temel kurulumun büyük bir kısmını başarı ile tamamlamış bulunmaktayız, birkaç ayar daha yaparak grafik arayüzü internet üzerinden kurmaya başlayacağız. Eğer makinanızda windows yok ise aşağıdaki gibi bir ekran sizi karşılayacaktır. Enter ile geçerek linux'u belleğe yüklüyoruz.

E01.gif

Bir süre sonra aşağıdaki ekran karşımıza gelecek.

E03.gif

"Kullanıcıları ve parolaları oluştur" bölümüne kadar Enterleyerek hızlıca geçiyoruz. Root parolasını giriyoruz ve asla unutmuyoruz. Bu parolanın sahibi makinada hertürlü işi yapabilir. Root kullanıcısı Unix ve Linux işletim sistemlerinde makinanın en yetkili kullanıcısının adıdır. Hiçbir kısıtlaması yoktur ve mecbur kalınmadıkça bu parola ile kullanıcı oturumu açılmaz. Bu nedenle bu parola işleminden sonra normal bir kullanıcı hesabı oluşturacaksınız ve tüm günlük işlerinizde bu kullanıcı hesabı ile oturum açacaksınız. Bunları unutmayın, güvenliğiniz için bunlar çok önemli.

E12.gif

"Apt'ı yapılandır" bölümünde paketlerin nereden kurulacağını seçeceğiz. İnternet bağlantınız var ise aşağıdaki gibi "http" yi seçin. Netinstall yöntemi yerine normal cdlerinden Debian kuran arkadaşlar bu durumda kaynak olarak cdrom belirtmeliler.

E21.gif

Daha sonra "Kullanılacak Debian dağıtımı" seçilmesi istenecek. Debian bu noktada da diğer dağıtımlardan ayrılır. Debian kendi içinde 3 farklı dağıtımı barındırır. Bunlar kararlı, test ve kararsız dağıtımlardır. Kısaca açıklayalım. Kararlı: Üzerinden uzun zaman geçmiş, hatalarından iyi arındırılmış paketleri içerir. Daha çok sunucular gibi güvenlik kritik durumlarda tercih edilir. Yazılımların eski versiyonlarını barındırdığından ev kullanıcıları tarafından pek tercih edilmez. Resmi debian isoları bu kararlı sürümün isolarıdır. Test: Bu sürüm daha geniş bir paket arşivine ve daha yeni yazılımlara sahiptir. Paket arşivi genelde haftada bir güncellenir. Kararsız: Bu sürüm yazılımların en yeni versiyonlarına ve en geniş paket arşivine sahiptir. Yazılımların yeni versiyonları çıktığı zaman hemen paketlenip denemeleri yapılarak kararsız sürüm depolarına alınırlar. Kararsız sürüm depoları hergün güncellenmektedir. Yazılımların en yeni versiyonlarını barındırdığı için kararsız sürüm ev kullanıcıları tarafından tercih edilmektedir. Genelde problemler çıkmamaktadır. Bir sorun çıktığında bunu yaşayan birçok debian kullanıcısı olmakta ve e-mail listelerinde gerekli yardım olmaktadır. Ben bu adımda kararsız sürümü seçiyorum.

E22.gif

Önemli olan bir konu daha var. Debian tamamen özgür yazılımlardan oluşan bir dağıtım olarak kalmayı amaçlamakta. Bu nedenle size aşağıdaki gibi bir soruyu sormak zorunda. "Özgür olmayan yazılım kullanacak mısınız?" Bazı özgür olmayan yazılımlara da ihtiyacınız olabileceğini göz önüne alarak bu soruya "Evet" diyebiliriz. Tercih sizin. Daha sonra yansı olarak Türkiye'yi seçiyoruz. Proxy sunucu bölümünü boş geçiyoruz.

E26.gif

Daha sonra apt-get aşağıdaki gibi paket listesini indiriyor. Bu işlemi root ile oturum açarak "apt-get update" komutu ile de gerçekleştirebilirsiniz.

E38.gif

Başka bir apt kaynağı eklememize gerek yok. Bundan sonraki aşamalardan "Paketleri seç ve kur" bölümünü atlıyor bir sonraki adımdan devam ediyoruz. Buradan yapılması hedeflenen kurulum işlemlerini biz daha sonra elle yapacağız. İsterseniz daha sonra aptitude komutu ile bu bölüme ulaşabilirsiniz. Tüm seçenekleri sadece Enter ile hızlıca geçiyoruz. Aşağıdaki ekranlar karşımıza gelecek.

E39.gif

Temel kurulumu şu anda tamamlamış bulunmaktayız.

F01.gif


İnternet Üzerinden Grafik Ortamın Kurulumu (Gnome Masaüstü)

Root kullanıcısı ile giriş yaparak (Şifre girilirken ekranda birşeyler gözükmeyecek, bu sizi yanıltmasın) aşağıdaki resimdeki işlemleri yapmanızı tavsiye ediyorum. Böylece internetten indirilecek her paketi farklı bir harddisk bölümünde tutacağız. Kısaca aşağıdaki işlemleri anlatırsak: İnternetten apt-get sistemi ile indirilen paketler /var/cache/apt/archives/ dizini altında tutulurlar. Bu yoldaki archives dizinini siliyoruz. Farklı bir disk bölümünü bağladığımız /mnt/yedek yolu altına archives isimli bir dizin oluşturuyoruz. Daha sonra /var/cache/apt dizini altına yeni oluşturduğumuz dizinin sembolik bağını oluşturuyoruz. Dikkat ederseniz ls -al ile baktığımızda dizin farklı bir yeri gösteriyor. Artık bu dizin altında oluşturulan her dosya farklı bir disk bölümünde tutulacak.

F02.gif

Cd den kurulan paketlerin daha güncel sürümleri şu anda debian depolarında bulunmakta. Bunları güncellemek için apt-get upgrade komutunu yazıyoruz. Gerekli dosyalar ve ne kadar veri indirileceği yazmakta. Bu aşamada ilk defa internetten dosya indireceğiz. İsterseniz bu adımı daha sonraya da bırakabiliriz. Çünkü kurduğumuz kernel sürümü 2.6.8 ve şu anda debian depolarında 2.6.11 bulunmakta. 2.6.8 i güncellemek için uğraşmak yerine daha sonra Linux Kernel 2.6.11'i kurduktan sonra "apt-get upgrade" komutu verilebilir.

F04.gif

Paketler indirildikten sonra uygulamalar kurulmadan önce kullanıcının seçimine bırakılacak ayrıntılar var ise bunları bize soracaktır. Daha sonra paket içerikleri açılmakta ve sonrasında ayarları güncellenmektedir.


F05.gif


Grafik arayüze geçmem için 3 komut yazmam ve gerekli paketlerin internetten inmesini beklemem yeterli olmakta. Sırayla aşağıdaki komutları yazacağım:


apt-get install x-window-system Bu komut grafik ortamın temeli olan X sunucuyu indirip kuracak. Kurulum sırasında X sunucu sürücüsü olarak nvidia chipset kartı olanlar nv seçerek geçebilirler. Klavye düzeni olarak us yazan seçeneği tr şeklinde değiştiriniz. Soruları anlamadıysanız hiçbir değişiklik yapmadan ilerleyiniz. Monitör özellikleri için en yüksek çözünürlük ve tazeleme oranlarını girebilirsiniz. Ben advanced seçeneğini seçerek yatay ve dikey tazeleme oranlarını girerek bu ayarlamayı yapıyorum. Bu ayarları daha sonra root kullanıcısı ile giriş yaparak dpkg-reconfigure xserver-xfree86 komutu ile tekrar yapabilirsiniz.


apt-get install gdm Bu komut ile Gnome Desktop Manager kurulacak. Gdm bizim oturum açmamız için kullanıcı adı ve şifre gireceğimiz güzel bir grafik karşılayıcı. İnternette GDM için çok güzel temalar bulunmakta.


apt-get install gnome Bu komut ile Gnome grafik ortamı ve beraberindeki uygulamaları kuracağız. Herhalde en çok dosyayı gnome için indireceğiz. Linux altında Gnome'dan daha eğlenceli KDE isminde bir grafik ortam da bulunmakta, daha sade ve basit ortamlar da bulunuyor. Bu noktada da tercih size ait. KDE için apt-get install kde komutunu yazmanız yeterli. Benim tercihim Gnome olacak. Adsl bağlantısı ile birkaç saatte dosyaların indirilmesi tamamlanacaktır. Tüm işlemler tamamlandığında grafik ortama geçmeden önce küçük bir ayar daha yapalım. "dpkg-reconfigure locales" komutunu vererek Türkçe dil desteği ile ilgili küçük bir ayar yapalım. Karşımıza aşağıdaki iki ekran gelecektir. İlk ekranda tr_TR.UTF-8 seçeneğini işaretliyoruz. Daha sonraki ekranda ise bu seçeneği öntanımlı hale getiriyoruz.

F07.gif

F08.gif

Artık grafik ortama geçebiliriz. gdm yazıyoruz ve Enter. Aşağıdaki ekran bizi karşılıyor.

G01.jpg

Bu ekran sizi yanıltmasın, bu gdm nin normal hali değil. Eylemler altından ayarlara girin. Buradan Yerel altındaki "Standart karşılayıcı" seçeneğini "Grafiksel karşılayıcı" olarak değiştirin. Root ile grafik ortamdan giriş yapacaksanız Güvenlik sekmesi altından "Root kullanıcısına GDM ile girişine izin ver" seçeneğini işaretleyin. Artık normal bir kullanıcı hesabı ile oturum açabiliriz. Oturum açmadan önce Dil olarak Türkçe(UTF-8) seçiniz. Oturum olarak da GNOME seçiniz. Oturum açarkenki uyarıya "Öntanımlı Yap" seçerek geçiniz. Oturum açıldığında karşınıza gelen masaüstü ortamını beğenmeyebilirsiniz.

G02.jpg

Şu ana kadar geldiğimiz nokta başlangıç için yeterli. Şu anda divx, xvid, mp3, altyazı, pdf, resim dosyalarını açabiliyor, internete girebiliyorsunuz. Bunlar için gerekli uygulamalar ve daha fazlası şu anda kurulu durumda. Sonraki bölümde daha güzel bir masaüstü ortamı için çalışmalar yapacağız. Gerekli olabilecek bazı uygulamaları da tavsiye edeceğim, bunları tanıyacaksınız.


Gnome Masaüstü Ortamının Özelleştirilmesi

Hemen temaları değiştirebiliriz. Bunu için küçük bir tema indirelim. Uygulamalar -> Sistem Araçları altından Synaptic Paket Yöneticisi'ni seçiyor ve root şifresini giriyoruz. Synaptic uygulaması temelde apt-get'i kullanmakta ve aynı işleri konsoldan komutlarla da yapabiliriz, tabii böylesi daha rahat olacaktır. Gartoon ismini arıyoruz. Arama sonucunda ulaştığımız pakete çift tıklıyor ve Uygula düğmesine tıklıyoruz. Aynı işlemi komut satırından apt-get install gnome-icon-theme-gartoon yazarak da yapabiliriz. Debian kararsız sürümü günlük olarak güncellenmektedir. Sisteminizi güncellemek için Synaptic paket yöneticisi altından sırayla Tazele, Tüm Yükseltmeleri Seç ve Uygula işlemlerini uygulayın. Aynı işlemleri siyah ekrandan apt-get komutuna parametre yazarak da yapabiliriz. Bundan sonra paket kurulumlarımızı grafik ortamda Synaptic Paket Yöneticisi uygulaması altından yapacağız.

G03.jpg

Temamızı değiştirmek için Uygulamalar -> Masaüstü Tercihleri altından Tema uygulamasını çalıştıralım. Listeden Goril temasını şeçelim, daha sonra yandan Tema detaylarından Denetimlere Industrial, Simgelere Gartoon seçelim. Aşağıdaki gibi bir masaüstü ortamımız olacak.

G06.jpg

Ben genelde alttaki paneli siliyor ve yer kazanıyorum. Daha sonra pencere listesi ve Çalışma alanı geçisi uygulamacıklarını üst panele taşıyorum. Panelde boş bir yere sağ tıklayarak "Panele Ekle" seçilmeli. Bu özelleştirmeler tamamen sizin tercinize bağlı. Ayrıca benim çok sevdiğim bir panel apleti var. Netspeed isimli uygulamacık sizin o andaki download/upload kullanımınızı panelde göstermekte. Uygulamayı Synaptic altından kolayca kurabilirsiniz.

G07.jpg

Daha sonra da küçük birkaç ayar yapıyorum. Tercihler altından öge düzenlemeyi türe göre yapıyorum. Öntanımlı yaklaştırma seviyesini de %100 den %75 e değiştiriyorum.

G08.jpg

Panel apletleri dışında masaüstüne gömülü bazı uygulamacıkları seviyorsanız yada ihtiyacınız varsa gdesklets tam size göre. Hava durumu, bellek ve disk kullanımı, geri sayım sayacı gibi fonksiyonel ve şık birçok uygulamacık bulunmakta. Bunun için gdesklets ve gdesklets-data paketlerini kurmanız yeterli.

Daha fazla tema için internetteki bazı sayfaları tavsiye edebilirim. http://art.gnome.org/ http://gnome-look.org/ http://themes.freshmeat.net/ en güzel kaynaklardır. Ayrıca http://www.customize.org/ http://www.crystalgnome.org/ http://www.everaldo.com/ http://kernow-hosting.com/~bvc/gnomer/ http://www.lynucs.org/ adresleri incelemeye değerdir. GDM temalarını kurmak için Uygulamalar->Sistem Araçları->Giriş Ekranı Ayarları altından "Grafiksel Karşılayıcı" bölümünden "Yeni Tema Kur" düğmesi ile indirdiğiniz temaları göstermeniz yeterli.


İndireceğimiz GTK temaları ve metacity (pencere kenarlıkları) tema dosyaları sıkıştırılmış olacaklar. Bunları sağ tıklayarak "Buraya Aç" şeklinde açabilirsiniz. Tema dizini ev dizininiz altındaki (bende /home/engin yolu oluyor burası) .themes isimli gizli bir klasördür (/home/engin/.themes). GTK ve Metacity temalarını açarak bu dizine kopyalar ve Tema yöneticisinden bunları görebilirsiniz. İkonlar ise .icons gizli klasörüne kopyalanmalıdırlar. Uygulamalar için de belirli yollar vardır. Xmms Windows altındaki Winamp uygulamasına benzeyen çok güzel bir mp3 çalıcıdır. Bu çalıcı için temalar ise ev dizini altındaki .xmms/Skins/ yolu altına kopyalanmalıdır. Böylece temaların kullanımını biraz öğrenmiş olduk.


Tavsiye Ettiğim Ayarlamalar

Totem'de Video Kodekler : Totem çok sevdiğim bir video oynatıcı yazılım. Ben KDE kullanıyorum diyorsanız size Kaffeine tavsiye ederim. Totem oynatıcısı altında birçok video formatını açabiliyor iken bazılarını açamadığımı gördüm. Hemen ünlü video oynatıcı MPlayer'ın resmi sitesini ziyaret ettim. http://www1.mplayerhq.hu/homepage/design7/codecs.html adresindeki kodeklerin hepsini içeren "all" isimli sıkıştırılmış dosyayı indirdim. (Yaklaşık 12.7 Mbyte) Totem Film Oynatıcı'yı açtım. Düzenle->Tercihler->"Add Proprietary Plugins..." yolunu izledim. İndirdiğim sıkıştırılmış dosyaları açarak içeriğini açılan pencere içine kopyaladım. Artık gerekli olabilecek birçok kodek totem tarafından tanınmakta.

Totem'de Altyazı : Totem ile ilgili bir diğer küçük ayar ise altyazı büyüklüğü olacaktır. İlk gelen hali ile altyazılar size biraz küçük gelebilir. Gedit ile ev dizinindeki .gnome2 dizini altındaki totem_config dosyasını açınız. Bu dosyadaki "# subtitle size" bölümünü bulun. Bir alt satırda büyüklükle ilgili yazılar var. Sonraki satırı bende olduğu gibi "subtitles.separate.subtitle_size:very large" şekline getirebilirsiniz. Not: Altyazı dosyaları ile oynatılan filmin isimleri aynı olmalı yoksa oynatıcı altyazı dosyasını bulamaz.

Yeni Kernel : Debian ilk kurulduğunda benim indirdiğim netinstall cdsine göre kernel-image-2.6.8-2-386 paketi kurulmuştu. Fakat debian depolarında daha güncel bir kernel olan kernel-image-2.6.11-1-686-smp bulunmakta. Bunu kuruyorum. İşlemcim hyperthreading Pentium 4 mimarisine sahip olduğuna göre bu mimariyi en iyi şekilde kullanmam gerekli. Bu nedenle 686 ve üstü işlemcilere göre derlenmiş bir çekirdek gerekli olacak. Sondaki smp çoklu işlemci desteği anlamına geliyor ve hyperthreading özelliğini desteklemekte. Benim gibi bir mimariye sahip olmayan arkadaşlar synaptic altından "kernel-image" şeklinde arama yaparak uygun çekirdeği açıklamaları da okuyarak bulabilirler.

Konsol Çözünürlükleri : Biliyoruz ki grafik ortam yani X sunucu Ctrl+Alt+F7 ile erişilebilen 7. konsolda çalışmakta. Zaman zaman grafik arayüzü kullanmak istemeyen kullanıcılar 1 den 6 ya kadar olan diğer konsollarda işlerini yapmaktalar. Fakat gelen ilk ayarlarla yazılar çok büyük görünmekte, bu da rahat çalışmamızı engellemekte. Bu konsolların çözünürlüğünü artırmak için grub ayarlarını biraz değiştirerek çekirdeğe uygun çözünürlüğü bildireceğiz. konsoldan "su -" komutu ile root haklarına sahip olduktan sonra "nano /boot/grub/menu.lst" komutu ile grub ayar dosyasını açıyoruz. Dosyanın sonlarında ayarları göreceksiniz. Gerekli ayar "kernel /boot/vmlinuz-2.6.11-1-686-smp root=/dev/hda1 ro" satırının sonuna bir boşluk bırakarak "vga=xyz" şeklinde eklenmeli. Burada xyz kullanacağınız 24bit renk, 640x480 800x600 1024x768 1280x1024 1600x1200 çözünürlükleri için gerekli ayarlar sırayla 786 789 792 795 799 sayıları olmalı. Benim tercihim vga=792 olmakta.

Exim'i Kapatmak : Genelde kullanılmayan ve açılışı yavaşlatan Exim4 isimli MTA yazılımını kapatmak isteyebilirsiniz. Bunun için rcconf isimli "Debian Runlevel Configuration Tool" yazılımını kurmalıyız. Root hakları ile "apt-get install rcconf" şeklinde yazılımı kurun ve yine root hakları ile rcconf komutunu verin. Karşınıza gelecek olan listeden Exim4'ün işaretini kaldırın. Bir sonraki açılışta Exim uygulaması çalışmayacaktır.

Nvidia Ekran Kartları için 3D Sürücüler : X sunucu ile gelen "nv" isimli sürücü sadece masaüstü ortamında 2D ihtiyaçlar için yeterli bir sürücüdür. 3D fonksiyonlara ihtiyaç duyan oyun ve uygulamalarda yeni sürücülere ihtiyacınız olacak. Kurulum için öncelikle kullandığınız çekirdeğin tam sürümünü öğrenmeliyiz. Grafik ortamda bir konsol açarak uname -r komutunun çıktısına bakmalıyız. Benim sistemimde bu çıktı "2.6.11-1-686-smp" şeklinde. Buna bakarak gerekli kernel-headers-x.y.z dosyasını belirlemiş olacağız. Bu benim sistemim için kernel-headers-2.6.11-1-686-smp isminde olacaktır. Bu paketi "apt-get install kernel-headers-2.6.11-1-686-smp" şeklinde kurmalıyım. Bu kurulu çekirdek versiyonunuza göre değişecek olan tek noktadır. Değişmeyecek olan nokta ise şöyle: "apt-get install gcc make nvidia-kernel-source nvidia-glx-dev nvidia-glx"

Bundan sonra yapacağımız sürücü paketini açarak derlemek. Grafik ortamda bir konsol açarak "su -" komutu ile root haklarına sahip olun. "cd /usr/src" ile kaynak kodun olduğu dizine geçin. "tar -xzf nvidia-kernel-source.tar.gz" komutu ile sıkıştırılmış dosyayı açın. "cd modules/nvidia-kernel/nv/" yazın. Sonrasında derleme işlemini "make && make install" komutu ile yapacağız. Derleme başarı ile sonlandıktan sonra "nano /etc/X11/XF86Config-4" komutu ile X sunucu ayarlarını düzenleyeceğiz. "Section "Module"" bölümü altında "Load "glx"" yok ise bunu ekleyin. "Section "Device"" bölümü altındaki "Driver "nv"" satırını "Driver "nvidia"" olarak değiştirin. Kaydedip çıkın. Grafik ortamdaki oturumunuzu kapatın, giriş ekranında Ctrl+Alt+BackSpace tuş kombinasyonu ile X sunucuyu yeniden başlatın. Böylece yeni ayarlarla açılacaktır, bu durumda açılışta Nvidia logosu göründü ise 3D sürücüler başarı ile tanıtılmış demektir.

Diğer Dosya Sistemlerini Bağlamak : Kurulum sırasında ext3 dosya sistemlerini sorunsuz bir şekilde bağladık. Ama ntfs bölümlerimiz vardı ise onlar kalmıştı. Kurulumdan sonra bunu elle ayarlamamız gerekli. Bağlanacak dosya sistemlerine ait bilgiler /etc/fstab dosyasında bir tablo halinde tutulur. Root haklarına sahip olduktan sonra disk bölümlerinize bir göz atmalısınız. "sfdisk -l" yeterli olur. Satırlardan birinde, "/dev/hda2 * 802 1470 669 5373742+ 7 HPFS/NTFS" şeklinde Ntfs dosya sistemini görüyoruz. Disk bölümü /dev/hda2 olarak isimlendirilmekte. Bunu öğrendikten sonrası çok kolay. "nano /etc/fstab" komutu ile tabloyu açın, yeni bir satıra geçerek sırayla şu bilgileri girin. "/dev/hda2 /mnt/win ntfs defaults,uid=1000 0 0" Kaydedip çıkın. Dosya sistemi /mnt/win dizini altına bağlanacaktır fakat bu dizini önce oluşturmalıyız. "mkdir /mnt/win" komutu yeterli. Bir sonraki açılışta ntfs bölümümüz açılış sırasında otomatik olarak bağlanacaktır. Hemen kullanmak istersek "mount /dev/hda2" komutunu vermemiz yeterli olacaktır. Fstab dosyasında ntfs yazan yerlere vfat yazarak fat32 bölümleri de tanıtabilirisiniz. Unutmamamız gereken bir nokta da ntfs bölüme yazma hakkımızın olmayacağı, ntfs için yazma desteği hala geliştirilmektedir. Fakat fat32 için böyle bir sorun yoktur.


Tavsiye Ettiğim Uygulamalar

File Roller : Arşiv yöneticisi olan bu uygulama klasik dosya türleri ile sorun çıkarmazken rar ve zip dosyalarını açamamakta. Bunun için unrar ve unzip uygulamaları kurulu olmalı. "apt-get install unzip unrar" komutu yeterli olur.

C Programlama : Konsolda c uygulamaları derlemek ve geliştirmek istiyorsanız bir derleyici ve bir de geliştirme kütüphanelerine ihtiyacınız olacak. "apt-get install gcc libc6-dev" komutu yeterli olur.

C# Programlama (Mono) : Mono bir özgür yazılım projesidir ve Novell tarafından desteklenmektedir. ECMA standartlarına uygun olarak platform bağımsız uygulamalar geliştirebileceğimiz bir framework sunar. Gedit ile yazarak konsol altında da derleyebilirsiniz fakat ayrıca MonoDevelop isminde bir editör de geliştirilmektedir. Geliştireceğiniz uygulama mono frameworkün kurulu olduğu Linux, MacOSX ve Windows 9x/NT/XP işletim sistemlerinde aynen ve sorunsuz çalışır. "apt-get install monodevelop monodoc" komutu ile yazılım geliştirmeye başlayabilirsiniz.

Gnome için Uygulama Geliştirme :Grafik ortamda C ile GTK/Gnome uygulamaları geliştirmek için gerekli kütüphaneler ve bir editör kurmak gerekecek. Editörümüz Anjuta. "apt-get install anjuta glade libgnomeui-dev"

Anjuta.jpeg

Gthumb : Çok güzel bir resim görüntüleyici olan gthumb uygulamasını "apt-get install gthumb" şeklinde kurabilirsiniz.

Gthumb.jpeg

Xmms : Basit ve çok güzel bir mp3 çalıcıdır. "apt-get install xmms libmikmod2" şeklinde kurunuz.

Xmms.jpeg

Gaim : Severek kullandığım bir anında mesajlaşma yazılımı. Başta Jabber, ICQ, MSN, Yahoo olmak üzere birçok servisin aynı anda çalışmasını destekleyen çok hoş bir yazılım.

Gaim.jpeg

LinNeighborhood : Ağınızdaki windows paylaşımlarını taramak ve bu paylaşımları bağlamak amacıyla kullanabileceğiniz bir tür grafik arayüzlü samba istemcisi.

OpenOffice.org : Fazla söze gerek yok, çok güzel bir tam teşekküllü ofis yazılım seti. Windows ofis dosya formatlarını açıyor ve yazabiliyor da, dökümanları pdf ye dönüştürmek de çok kolay. Kurmak için "apt-get install openoffice.org openoffice.org-help-tr openoffice.org-l10n-tr" komutu yeterli.


Openoffice.jpeg


Mozilla Firefox : Çok başarılı ve hızlı bir web tarayıcı olan Firefox kararlı sürümünden sonra 50 milyondan fazla indirilmiş windows kullanıcılarını bile kendine çekmeyi başarmıştır. Her geçen gün daha çok kullanıcı tarafından sevilen bu tarayıcıyı kullanmanızı ve konforunu yaşamanızı isterim. Kurmak için "apt-get install mozilla-firefox mozilla-firefox-locale-tr" yeterli olacaktır.

Firefox.png

Evolution : Güzel bir pop3 mail istemci yazılımıdır. Mesajlarımı klasörler altına sınıflandırması ilk denediğimde çok hoşuma giden bir özellik olmuştu. "apt-get install evolution" komutu ile kurulabilir.

Evolution.jpeg


Ekler

Belgede yazılanların uygulanıp uygulanmaması tamamen uygulayan kişinin sorumluluğundadır. Belgede bahsedilenlerin uygulanması sonucu ortaya çıkabilecek hertürlü zarardan yazar sorumlu tutulamaz. Belge GNU Özgür Belgeleme Lisansının http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde yer alan son sürümdeki lisans içeriğine bağlı kalmak koşulu ile aynen yada kısmen dağıtılabilir, yayınlanabilir.

Bu belgenin son sürümüne http://www.enginkuzu.com/debian-kurulum.php adresinden ulaşabilirsiniz.

Telif Hakkı © 2005 Engin KUZU Elektronik Posta: enginkuzu(at)gmail.com