KDE Hakkında sayfasının kaynağını görüntüle

'''KDE''' ('''K''' '''D'''esktop '''E'''nvironment - K Masaüstü Ortamı) Unix ve Unix benzeri işletim sistemleri için geliştirilmiş bir masaüstü ortamıdır. Trolltech' in QT kütüphanesi ve kendine ait KDE kütüphaneleri kdelibs olarak adlandırılır kullanılarak geliştirilen KDE, [[GNU/Linux]], Solaris, BSD' ler FreeBSD, NetBSD, OpenBSD vs... gibi Unix ve Unix benzeri işletim sistemleri üzerinde çalışmasının yanı sıra Mac OS X dahil, Cygwin aracılığıyla da Microsoft Windows üzerinde de çalışabilmektedir. KDE 4.0.0 sürümü, kullandığı QT 4 kütüphanelerinin Windows'ta doğrudan çalışabilmesi sayesinde Windows üzerinde cygwin katmanı olmadan çalışabilmektedir.

K harfinin, başlarda "Kool" sözcüğünün kısaltması olması düşünülmesine rağmen, kısa süre içinde herhangi bir anlam ifade etmemesine karar verildi.

Projenin maskotu, Konqi isminde yeşil bir ejderhadır.

== Geçmiş ==

KDE 1996 yılında Matthias Ettrich tarafından; Tübingen Üniversitesi'nde okurken geliştirilmiştir. O dönemde UNIX ile sorunlar yaşayan Ettrich, bir newsgroup'a attığı iletiyle aradığı programları ve nasıl hissettiğini yazmıştır. Kullanımı kolay olan bir masaüstü ortamını, o dönemde kız arkadaşı kullanmakta zorluk çekiyor diye başlatmıştır. Bu oldukça ilgi çekmiş ve KDE projesi doğmuştur.

En başta; Qt toolkit kullanan KDE, birçok KDE/Qt programı çıkarmıştır. 1997 itibariyle de çok daha komplike programlar çıkmıştır. Qt'deki lisans sorunları yüzünden, iki yeni proje başlamıştır. Bunlardan ilki Harmony, ikincisi de GNOME projeleridir.

1998'in kasım ayında Qt toolkit'in açık kaynakla Q Public License QPL 'ı çıkarmasıyla KDE Free Qt foundation kurulmuş ve Qt özgür olma garantisi altına alınmıştır.

GPL ile uyum sorunları çözüldükten sonra, Qt 4.0 ile artık Unix, Mac ve Windows platformlarında da çalışır hale gelmiş bu da KDE'yi bu platformlara da taşımıştır.

KDE ve GNOME Freedesktop.org üyesidir ve Unix masasüstü ortamını geliştirmek için her ne kadar aralarında dostça bir rekabet olsa da birlikte uğraşırlar.

== KDE Projesinin Düzenlenmesi ==

Vikipedi gibi birçok açık kaynak projesi katılımcıların gönüllü ve özverili katkılarıyla gerçekleşmektedir. Ancak Novell SuSE, Trolltech, ve Mandriva gibi firmalar da birçok geliştiricisini projenin içinde çalıştırmaktadır. Bu katılımcılarla birlikte KDE'ye birçok kod, tercüme ve sanatsal destekte bulunulmaktadır. Birçok sorun e-posta (elmek) listelerinde tartışılmakta ve çözülmektedir.

Bunun yanı sıra; IBM ve Dell de başta olmak üzere; [[Ubuntu]] projesinin sahibi Mark Shuttleworth yaptığı yüksek bağış ile (15 Ekim 2006) KDE'nin en büyük sponsoru olmuştur. Nokia da yeni sponsorlardan biridir, ve yeni cep telefonlarında KDE'nin kullanılabilirliğini araştırmaktadır.

KDE geliştiricilerinin yanı sıra; özellikle önemli ve resmi değişiklikler ''kde-core-devel'' listesi tarafından yapılmaktadır. Kendileri kaynak geliştiriciler olarak tanımlanırlar. Uzun süredir KDE'ye katılım gösterirler ve oylama yerine elmek listelerinde tartışmaların çözülmesiyle sonuca giderler. 

Geliştiricilerin Dünya'nın dört bir yanından katılım göstermesinin yanı sıra, projenin en fazla katılımcısı Almanya'dan olmaktadır. Sunucuları Kaiserslautern ve Tübingen Üniversitelerinde bulunmaktadır. KDE toplantıları da Almanya'da yapılmaktadır.

== Sürüm Dönemleri ve Sürüm numaraları ==
[[Resim:KDE 1.0.jpg|thumb|KDE 1.0]]
[[Resim:KDE 2.0.jpg|thumb|KDE 2.0]]
[[Resim:KDE 3.0.jpg|thumb|KDE 3.0]]
[[Resim:KDE 3.5.jpg|thumb|KDE 3.5]]
[[Resim:KDE 4.0.jpg|thumb|KDE 4.0]]

Projenin tarihine göre, KDE oldukça sık bir şekilde yeni versiyonlarla çıkmaktadır. Öngörülen tarihten bir iki hafta geciktiği olmuştur, en uzun da KDE 3.1 bir aydan uzun süre gecikmiştir. Nedeni de, kodlardaki güvenlik açıklarıdır.

İki ana hatta sürümler gerçekleşmektedir.

=== Büyük Sürümler ===

Şu ana kadar 12 adet büyük sürüm gerçekleşmiştir. 1.0, 1.1, 2.0, 2.1, 2.2, 3.0, 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5 ve 4.0.

KDE 2'de hazırlanmış programlar, KDE 3'e uyumsuzdur. KDE 1 ve 2'deki de API değişiklikleri yüzünden uyum sorunları yaşanmıştır.

Her büyük sürüm duyurusu yapıldığında, bir sonraki büyük sürüm için çalışmalar başlar. KDE 4'de Qt 4.x baz olarak kullanılacak ve birçok değişiklikler olacaktır.

=== Küçük sürümler ===

Küçük sürümlerde 3 adet versiyon numarası vardır, örn. KDE 1.1.1, ve genelde hataları çözmek için veyahutta küçük değişiklikler ve kullanılış kolaylığını arttırmak için kullanılır. Küçük sürümleri daha kısa sürelerde gerçekleşir.

=== KDE 4 ===

KDE 4, KDE için oldukça büyük bir değişim olacaktır. Qt'nin 4'üncü versiyonuyla uyumludur.
Ancak daha kararlı bir KDE4 için 11 ocak 2008 de duyurulmuştur. Ve şu anda indirilmeye ve kullanıma hazırdır. Kısa bir süre içinde de Pardus, Kbuntu ve OpenSuse dağıtımlarında KDE4'ü görebileceğiz.

===KDE 4'deki değişiklilkeler===

* Daha hızlı ve daha az hafıza kullanan Qt 4.x ile KDE kütüphanelerinin daha hızlı ve kullanışlı olması.
* Kdelibs API'nin tekrar organize eidlmesi ve temizlenmesi. 
* Oxygen Projesi tarafından geliştirilen yeni bir ikon teması ve görsel değişimler yapılması ve SVG'nin daha sık kullanılması.
* Plasma isimli tamamen değişmiş bir panel kullanılarak, Kicker, KDesktop ve SuperKaramba'nın en yeni halleriyle birleşerek bir ortam tecrübesi sağlanması.
* [[Konqueror]]'un internet sunumu ve dosyalara bakışının geliştirilmesi.
* ECMAScript'in JavaScript ya da Kross gereksinimlerini karşılayarak KOffice içinde rahatlıkla kullanılması ayrıca python ve ruby ile uyumu.
* Network ve taşınabilir cihazlar için Solid isminde yeni bir API.
* Decibel isimli yeni bir komünikasyon ağı.
* Tenor isimli dosya arama ağı, Strigi ile ortak çalışması olabilir ve Nepomuk'un KDE ile uyumu.
* Windows ve Mac OS X'de KDE'nin daha rahat kullanılabilmesi için koşullar.

== Mimari ==

KDE imarisinde başlıca şu mimaride işler :

* aRts - ses sistemi
* DCOP - işlemler arasındaki sistem komünikasyonu
* KHTML - HTML işlemcisi
* KIO - KDE programlarında network açıklığı ile ulaşımı
* Kiosk - KDE'nin daha fazla kontrol edilen bir ortam olmasının engellenmesi
* Kwin - Pencere yöneticisi
* KConfigXT - XML dosyalarının işleyişi
* Qt - Platformlar arası grafiksel bir toolkit
* XMLGUI - UI elementlerinin menu ve araç çubuklarında XML dosyalarını açabilmesi


=== Paketleme ===
KDE'nin büyüklüğüne karşın KDE birkaç küçük pakete bölünmüştür. Nedeni ise kurulumu kolaylaştırmaktır.

* ARts - KDE ses sunucusu
* Kdelibs - Özel kütüphaneler
* Kdebase - Temel masaüstü ve uygulamaları
* Kdeaccessibility - Erişilebilirlik yazılımı
* Kdeaddons - Eklentiler
* Kdeadmin - Yönetim araçları
* Kdeartwork - Daha fazla sanatsal işler (ekran koruyucu, duvar kağıdı, simge vs.)
* Kdeedu - Eğitim yazılımları
* Kdegames - Oyunlar
* Kdegraphics - Grafikleri düzenlemek için araçları
* Kde-i18n - KDE'yi uluslararasılaştırma
* Kdemultimedia - Çokluortam yazılımları
* Kdenetwork - Ağ araçları ve yazılımları
* Kdepim - Kişisel bilgi yönetimi ve e-posta (elmek) yazılımı
* Kdesdk - Geliştirici araçları
* Kdetoys - Masaüstü oyuncakları ve eğlendiricileri
* Kdeutils - Araçlar
* Kdewebdev - Ağ sayfası geliştirme
* KOffice - Büro yazılımı
* Kdebindings - Diğer programlama dilleri için destek

== Başlıca KDE Programları ==
* [[Amarok]] - Ses oynatıcı
* [[K3b]] - CD ve DVD kayıt programı
* [[Kate]] - Basit metin düzenleyici
* [[KDevelop]] - Tümleşik geliştirme ortamı C, C++, Python, PHP
* [[KMail]] - E-posta programı
* [[Kopete]] - Anında mesajlaşma programı (ICQ, MSN, Jabber vb.)
* [[Konversation]] - IRC programı
* [[Konqueror]] - Dosya yönetici ve web tarayıcısı
* [[KPresenter]] - Sunum hazırlama programı (MS Powerpoint gibi)
* [[KSpread]] - Hesap tablosu programı (MS Excel gibi)
* [[KWord]] - Yazı programı
* [[TaskJuggler]] - Proje yönetimi programı
* [[KRec]] - Ses kayıt programı
* [[Kaffeine]] - Ses ve görüntü oynatıcısı
* [[KMPlayer]] - Mplayer'in KDE versiyonu
* [[KTorrent]] - Torrent yükleme programı
* [[KMLDonkey]] - Dosya paylaşımı
* [[KMess]] - MSN Messenger'ın oldukça benzer bir klonu
* [[KGet]] - Dosya yükleme
* [[KPovModeller]] - Povray Modelleyici
* [[Krita]] - Grafik tasarım programı
* [[KView]] - Resim görüntüleme
* [[KMyMoney]] - Finans yöneticisi
* [[KPDF]] - PDF görüntüleyici
* [[Knotes]] - Hızlı not alma
* [[KXDocker]] - Dock programı
* [[Kinstaller]] - Program kurucu
* [[KPackage]] - Paket yöneticisi

Bunların yanı sıra; ''kdeedu'''de KDE'ye özgü eğitim programları, ''kdegames''de KDE'ye özgü oyunlar, ve ''kdetoys''da da masaüstü oyuncakları ve eğlenceleri bulunmaktadır.

Daha fazla bilgi için; [[KDE Programları|KDE Uygulamaları Listesi]]

== Başlıca sürümler ==
* 14 Ekim 1996: Proje Matthias Ettrich tarafından duyuruldu.
* 12 Temmuz 1998: KDE 1.0 çıktı.
* 6 Şubat 1999: KDE 1.1 çıktı. 
* 3 Mayıs 1999: KDE 1.1.1 çıktı.
* 13 Eylül 1999: KDE 1.1.2 çıktı.(KDE 1.1.2 planlanmıştı, fakat hiç çıkmadı.)
* 15 Kasım 1999: aka Krash(kararsız geliştirici sürümü)
* 23 Ekim 2000: KDE 2.0 çıktı. 
* 5 Aralık 2000: KDE 2.0.1 çıktı.
* 26 Şubat 2001: KDE 2.1 çıktı. 
* 27 Mart 2001: KDE 2.1.1 çıktı.
* 30 Nisan 2001: KDE 2.1.2 çıktı.
* 15 Ağustos 2001: KDE 2.2 çıktı. 
* 19 Eylül 2001: KDE 2.2.1 çıktı.
* 21 Kasım 2001: KDE 2.2.2 çıktı.
* 3 Nisan 2002: KDE 3.0 çıktı. 
* 22 Mayıs 2002: KDE 3.0.1 çıktı.
* 2 Temmuz 2002: KDE 3.0.2 çıktı.
* 19 Ağustos 2002: KDE 3.0.3 çıktı.
* 9 Ekim 2002: KDE 3.0.4 çıktı.
* 18 Kasım 2002: KDE 3.0.5 çıktı.
* 21 Aralık 2002: KDE 3.0.5a çıktı.
* 28 Ocak 2003: KDE 3.1 çıktı. 
* 20 Mart 2003: KDE 3.1.1 çıktı.
* 9 Nisan 2003: KDE 3.1.1a çıktı.
* 19 Mayıs 2003: KDE 3.1.2 çıktı.
* 29 Temmuz 2003: KDE 3.1.3 çıktı.
* 16 Eylül 2003: KDE 3.1.4 çıktı.
* 14 Ocak 2004: KDE 3.1.5 çıktı.
* 3 Şubat 2004: KDE 3.2 çıktı. 
* 9 Mart 2004: KDE 3.2.1 çıktı.
* 19 Nisan 2004: KDE 3.2.2 çıktı.
* 9 Haziran 2004: KDE 3.2.3 çıktı.
* 19 Ağustos 2004: KDE 3.3 çıktı. 
* 12 Ekim 2004: KDE 3.3.1 çıktı.
* 8 Kasım 2004: KDE 3.3.2 çıktı.
* 16 Mart 2005: KDE 3.4 çıktı. 
* 31 Mayıs 2005: KDE 3.4.1 çıktı.
* 27 Temmuz 2005: KDE 3.4.2 çıktı.
* 13 Ekim 2005: KDE 3.4.3 çıktı.
* 29 Kasım 2005: KDE 3.5 çıktı. 
* 31 Ocak 2006: KDE 3.5.1 çıktı.
* 28 Mart 2006: KDE 3.5.2 çıktı.
* 31 Mayıs 2006: KDE 3.5.3 çıktı.
* 2 Ağustos 2006: KDE 3.5.4 çıktı.
* 11 Ekim 2006: KDE 3.5.5 çıktı.
* 25 Ocak 2007: KDE 3.5.6 çıktı.
* 22 Mayıs 2007: KDE 3.5.7 çıktı.
* 16 Ekim 2007: KDE 3.5.8 çıktı.
* 11 Ocak 2008: KDE 4.0.0 çıktı. 
* 6 Şubat 2008: KDE 4.0.1 çıktı[1]
* 5 Mart 2008: KDE 4.0.2 çıktı[2]
* 2 Nisan 2008: KDE 4.0.3 çıktı[3]

== Adlandırmalar ==

Birçok KDE programı isminin başında ya da sonunda K harfini içerir. Genelde bu harf büyük yazılır ama bazı istisnalar da mevcuttur. (Amarok ve kynaptic gibi) Bazen de eğer ki orijinal kelime Q ya da C ile başlıyorsa, bu harfin yerini K alır (Konsole ve Kuickshow gibi).

== Ayrıca bakınız ==

* [[KDE Programları|KDE Uygulamaları Listesi]]

== Kaynaklar ==


==Dış bağlantılar ==
*[http://www.kde.org KDE Ana Sayfası]
*[http://www.kde.org.tr KDE Türkiye]
*[http://wiki.pardus-linux.org/index.php/Sistem_Yap%C4%B1land%C4%B1rmas%C4%B1:KDE Pardus-Linux KDE Türkçe tercüme sayfası]
*[http://windows.kde.org KDE Windows Sayfası]